Eğitim, Finlandiya refah toplumunun temel taşlarından biridir ve yapılan farklı eğitim araştırmalarının çoğunda Finlandiya'nın eğitim sisteminin Dünyada uygulanan en iyi eğitim sistemi olduğunu ortaya koymaktadır. Finlandiya’nın eğitim alanındaki bu başarısı çeşitli sebeplere bağlıdır.
Öncelikle, farklı okulların öğrenme sonuçlarındaki farklılıklar yok denecek kadar azdır. Okul öncesi eğitim, aynı zamanda kapsamlı eğitim de denen temel eğitim ve lise eğitimi ücretsizdir, ayrıca yüksek eğitim de çoğunlukla ücretsizdir. Amaç, ailenin gelir düzeyi ne olursa olsun herkesin yüksek kaliteli eğitim alma konusunda eşit fırsatlara sahip olması ve aktif vatandaşlar olarak büyümesidir. Hemen hemen tüm okullar devlet okuludur ve hepsi devletten eşit mali desteğe sahiptir. Bu da Finlandiya'da ayrıcalıklı okul olmadığı anlamına gelir. Tüm çocuklar özel kabul edilir, bu nedenle sınıflar, farklı bilgi düzeylerine sahip farklı öğrencilerle birleştirilir. Bazı hastalıklar nedeniyle özel ihtiyaçları olanlar için bir sınıf oluşturulduğu durumlar da vardır. Bu sistem, her öğrenci için ayrı ayrı oluşturulan bireysel bir eğitim planı yardımıyla çalışır. Böylece her çocuk kendi yetenek ve başarı düzeyine göre kendi notunu alır. Geride kalanlar için destek kurslarına katılma fırsatı da vardır.
Finlandiya Eğitim Sisteminin Özellikleri
Finlandiya toplumunda eğitime pozitif bir yaklaşım bulunmaktadır. 25 ila 64 yaşları arasındaki dört Finliden yaklaşık üçü en az bir lise sertifikasına (tamamlanmış bir yeterlilik sınavı veya mesleki yeterlilik) sahiptir ve her üç kişiden biri yüksek öğrenim derecesine sahiptir.
Finlandiya’da öğretmenler yüksek eğitimlidir ve mesleklerine güçlü bir şekilde bağlıdırlar. Aynı zamanda Finlandiya'da öğretmenlik mesleği çok saygı görmektedir ve oldukça popüler meslek gruplarından biridir. Bununla birlikte öğretmenlerin bir yüksek lisans derecesine sahip olmaları gerekmektedir.
Finlandiya’da okullar, öğrencilerin öğrenimi ve refahı için bireysel desteğe önem verir. Okul çalışmaları ve öğretim düzenlemeleri, öğrencilerin kendi etkinliklerinin ve diğer öğrencilerle birlikte öğrenme ortamıyla etkileşimlerinin önemini vurgulayan bir öğrenme anlayışına dayalıdır. Kaliteli özel eğitim ilkesi kimsenin geride kalmamasını sağlar.
Okullarda öğrenme sonuçlarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi teşvik edici ve destekleyicidir. Finlandiya okul sisteminin ulusal bir sınav mekanizması yoktur, okul sıralama listeleri yoktur ve teftiş sistemleri yoktur.
Finlandiya, çok yüksek kalitede verimli bir kütüphane sistemine sahiptir. Finlandiya'daki kütüphaneler çoğunlukla hizmetlerini ücretsiz olarak sunar. Finlandiya halkı, uluslararası standartlara göre dünyanın en aktif kütüphane kullanıcıları arasındadır. Finlandiya'nın neredeyse yüzde yüz olan güçlü okuryazarlık oranı, Finlandiyalı öğrencilerin farklı okul derslerinde ve eğitimin çeşitli aşamalarında bu kadar iyi performans göstermelerinin bir nedenidir.
Son olarak ise, Finlandiya’da ebeveyn eğitimine oldukça önem verilmektedir. Özellikle ebeveynlerin gelecek nesilleri yetiştirmedeki katkısı göz ardı edilmeden okullar ve veliler iş birliği içerisinde çalışmaktadırlar. İlerleme ve gelişmede ebeveynlerin sahip olduğu yüksek motivasyonu sürekli hale getirmede yerel eğitim otoriteleri ve sivil toplum kurumları ile okullar önemli bir rol oynamaktadır.
Ders İçerikleri
Finlandiya eğitim sistemine göre her çocuğun her ders için yüksek başarı gösterme gibi bir zorunluğu yoktur. Öğrenciler, kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda eğitim programlarını oluştururlar. Öğretmenler öğrencileri bilmedikleri ve ilgi duymadıkları bir konu hakkında fikir sahibi olmaya zorlamak yerine, öğrencilere kendi yeteneklerini keşfettirerek ilgi duydukları alanda kendilerini geliştirmeye teşvik ederler. 9 yıllık zorunlu eğitim döneminde öğrenciler ana dil, sağlık eğitimi, ahlak eğitimi, sosyal bilimler, matematik, fizik, kimya, biyoloji, coğrafya, tarih, beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, el sanatları, ev ekonomisi ve rehberlik alanlardaki dersleri görürler. Çocukların fiziksel gelişimlerini en üst seviyede tutmak adına okullarda her türlü sportif faaliyetler mevcuttur. Farklı ve özel yetenekleri olan çocuklar spor ya da sanat gibi branşlarda özel olarak eğitilirler.
Eğitim Süresi
Finlandiya eğitim sistemi; tüm yaş grupları için 9 yıllık temel eğitim ve öncesinde 1 yıllık gönüllü okul öncesi eğitim, ardından genel eğitim ve mesleki eğitimden oluşan 2.devre eğitim, üniversiteler ve politeknikler tarafından sağlanan yükseköğretimden oluşmaktadır. Eğitim öğretim yılı 190 gün olup ağustos ayı ortası başlar, haziran ayı başında sona erer. Yaz tatili 60 gündür. Okullar haftanın 5 günü açık olup, haftalık 19 – 30 saat ders işlenir. Ek olarak, fazladan tatillerle ilgili yerel özerklik söz konusudur.
Aynı zamanda Finlandiya, Avrupa’nın en az ders saatine sahip ülkelerinden birisidir. Sınıf mevcutları 20–30 arası, ders saati 45 dakikadır.
Eğitim Ortamı
Finlandiyalı öğrenciler okulda sadece birkaç saat geçirmektedirler. Sınıflar çok büyük değildir, nadiren yirmiden fazla öğrenci vardır. Eğitimin başlangıcından itibaren öğrencilerin okulun diline ek olarak iki dil (genellikle Fince veya İsveççe) öğrenmeleri beklenir ve birinci ila dokuzuncu sınıflardaki öğrenciler her hafta dört ila on bir ders saatini resim, müzik, yemek pişirme, metal işleri ve tekstil dersleri alarak geçirirler. Öğretmenler birliği tarafından da talep edilen küçük sınıflar, tüm derslerde olmak üzere özellikle fen alanında öğrenci başarısıyla ilişkili görünmektedir. Okulun içinde atmosfer rahattır ve binalar oldukça temiz tutulmaktadır, hatta öğrenciler okullarda ayakkabılarını çıkarmaktadırlar.
Sosyal etkinlikler de akademik hayat kadar önemlidir. Bu amaçla açık hava etkinlikleri, en soğuk havalarda bile gerçekleştirilir ve talep görür. Örneğin, okuldaki müzik dersinin yanı sıra, birçok öğrenci dersten sonra uygun bir ücret karşılığında hobi olarak bir enstrüman çalmayı öğrenmekte ve temel solfej ve müzik teorisi çalıştıkları çok sayıda devlet destekli özel müzik okullarına gitmektedirler.
Ev Ödevleri
Ev ödevi konusuna gelince ise, Finlandiya'da öğrencilere verilen herhangi bir ödev veya habersiz yapılan değerlendirme testleri yoktur. Öğretmenler, ödevlerde harcanan zamanın hobiler, sanat, spor veya yemek yapmak için kullanılabileceğine inanmaktadırlar. Bu durumun da çocuklar üzerinde stres oluşumunu engelleyici bir etkiye sahip olduğu düşünülmektedir.
Sınavlar ve Notlar
Finlandiya’nın eğitime yaklaşımı, çocukları sınavlara değil, gelecekteki yaşamlarına hazırlamaktır. Bu nedenle dersler esas olarak pratik becerileri geliştirmeye odaklanır ve öğrencileri sınavlara girmeye ve herhangi bir şeyden not almaya tabi tutmayı tercih etmezler. Bu nedenle geçmeleri gereken tek sınav, üniversiteden önce 19 yaşında girilen sınavdır. Öğrencilerin başarıları, gösterdikleri olumlu davranışlar ve yetenekleri doğrultusunda belirlenir. Finlandiya eğitim anlayışında sınavların öğrencilerin öğrenme hevesine negatif etki ettiği ve strese neden olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle Finlandiyalı öğrencilerde sınavları geçmek gibi bir baskı olmadığı için öğrenme süreci esas olarak başarılıdır ve bağımsız bireyler hazırlamayı amaçlamaktadır.
Finlandiya’da Okul Öncesi ve Erken Eğitim
Finlandiya'da çocukların okul çağına gelmeden önce erken çocukluk eğitimi alma hakları vardır. Erken çocukluk eğitimi gündüz bakımevlerinde düzenlenir. Çocuklar ayrıca, örneğin bir oyun alanında, bir ebeveynle birlikte erken çocukluk eğitimine katılabilir. Amaç, çocukların gelişimini ve refahını desteklemek ve öğrenmede eşitliği teşvik etmek, aynı zamanda oyun ve etkinlik ortamı oluşturarak değişik etkinliklerle çocukların diğer çocuklarla birlikte kişiliklerinin gelişimini sağlamaktır. Erken çocukluk eğitiminde çocuklar sosyal, dilsel ve el becerilerini öğrenirler ve farklı türde bilgiler edinirler. Çocuklar ayrıca daha fazla öğrenmelerine yardımcı olacak beceriler de kazanırlar.
Birçok oyun zamanı ve açık hava etkinliği yapılmaktadır. Çocuğun anadili Fince veya İsveççe değilse, Fince veya İsveççe öğrenmesi için destek alır. Gerekirse çocuk özel eğitim de alabilir.
Finlandiya'da, erken çocukluk eğitimini belediyeler düzenlemektedir. Vergiler tarafından finanse edilir ve bu nedenle aileler için daha uygundur. Finlandiya'da özel erken çocukluk eğitimi de mevcuttur. Eğitimli erken çocukluk eğitimi öğretmenleri, sosyal pedagoglar ve çocuk bakıcıları çocuklarla çalışır.
Finlandiya'da çocuklar, zorunlu eğitim başlamadan önce bir yıl süreyle okul öncesi eğitime devam etmelidir. Okul öncesi eğitim genellikle çocuğun altı yaşına bastığı yıl içinde başlar. Okul öncesi eğitim genellikle Pazartesi'den Cuma'ya kadar günde dört saat okul saatleri içinde düzenlenir. Okul öncesi eğitime ek olarak, çocuk erken çocukluk eğitimine de katılabilir.
Okul öncesi yıl boyunca çocuklar, okulda yararlı olan becerileri öğrenirler. Ancak okuma yazma öğretilmemektedir.
Finlandiya’da Temel Eğitim
Zorunlu eğitimin ilk altı yılındaki eğitim, görsel sanatlar, müzik ve spor gibi özel yetenek gerektiren dersler dışında tümüyle sınıf öğretmenleri tarafından verilmektedir. Son üç yılda ise derslere branş öğretmenleri girmektedir. Finlandiya eğitim sistemine göre temel eğitimin zorunlu dersler: Ana dil (Fince, İsveççe veya Sami), ikinci ulusal dil, yabancı diller, çevre çalışmaları, sağlık eğitimi, din ya da ahlak bilimi, tarih, sosyal bilimler, matematik, fizik, kimya, biyoloji, coğrafya, beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, el sanatları, ev ekonomisi ve rehberliktir. İlkokulu ve alt ortaöğretimi kapsayan dokuz yıllık kesintisiz zorunlu temel eğitim kapsamlı okul (comprehensive school) olarak adlandırılan okullarda verilir. Temel eğitime başlama yaşı yedidir. Temel eğitim herkese, tamamen ücretsizdir ve tüm okul malzemeleri, sağlık hizmetleri ve okul servisleri de belediye tarafından karşılanır. Herkese ücretsiz yemek verilir. Sınıf mevcutları 20–30 arası, bir ders saati 45 dakikadır. Öğretmenler kendi öğretim metotlarını seçerler ve yine kendi eğitim malzemelerini belirleme konusunda özgürdürler.
Temel eğitimden sonra öğrenciler, her ikisi de genellikle üç yıl süren ve yüksek öğretime devam etme yeterliliği sağlayan akademik bir alanda (lukio) veya mesleki bir alanda (ammattioppilaitos) orta öğretime devam etmeyi seçmektedirler. Yüksek öğretim, üniversite ve uygulamalı bilimler üniversiteleri (ammattikorkeakoulu, "uygulamalı bilimler üniversitesi" olarak da bilinir) sistemlerine bölünmüştür.
Finlandiya’da Lisans Eğitimi
Lisans eğitiminde öğrenciler iki akademik yoldan birini seçerler: geleneksel üniversiteler (yliopisto, universitet) ve uygulamalı bilimler üniversiteleri (ammattikorkeakoulu, yrkeshögskola veya kısaca AMK/YH). Uygulamalı bilimler üniversiteleri, lisans ve yüksek lisans düzeyinde profesyonel odaklı yüksek öğrenim sunmaktadır ve çalışma hayatı ve bölgesel kalkınma ile güçlü bağlar bulundurmaktadır.
Hame Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, uygulamalı bilimler üniversiteleri arasında önde gelen üniversitelerden biridir. İngilizce dilinde eğitim veren 9 lisans ve 2 yüksek lisans programı sunmaktadır. Bünyesinde tarım, ormancılık, balıkçılık ve veterinerlik, sanat ve beşeri bilimler, iş, yönetim ve hukuk, mühendislik, imalat ve inşaat, bilgi ve iletişim teknolojileri gibi bölümler bulunmaktadır.
Hame, uluslararası kabul görmüş öğretim kalitesine sahip, rekabetçi, modern bir üniversitedir. 70’ten fazla ülkeden 700'ün üzerinde uluslararası öğrenci, Hame’nin uluslararası ortamını zenginleştirmektedir. Kabuller lise bitirme not ortalamasına, lise bitirme sınavına (abitur) ve üniversiteye giriş sınavlarına dayanmaktadır. Ayrıca, giriş sınavları nadiren uzun çoktan seçmeli sınavlardır ve bunun yerine ezberleme ve hızlı mekanik problem çözmeden daha fazlasını test etmesi beklenen daha az sayıda daha uzun ve daha karmaşık sorulardan oluşur. Bu nedenle, seçim süreci diğer birçok ülkeden çok farklıdır.
Helsinki Üniversitesi ise Finlandiya'nın en eski ve en büyük üniversitesidir. Uluslararası üniversite sıralamalarında genellikle ilk 100 arasında yer alır. Üniversite 1640 yılından bu yana bilimin gücüyle topluma, eğitime ve refaha katkıda bulunmaktadır. Bünyesinde mühendislik, hukuk, sağlık ve tıp, mimarlık ve yapı, tarım ve veteriner çalışmaları, sosyal çalışmalar ve medya, beşerî bilimler, işletme ve yönetim çalışmaları, bilgisayar ve matematik bilimi gibi bölümleri bulundurmaktadır.
Finlandiya, uluslararası öğrenciler için en popüler Avrupa rotalarından biridir. Finlandiya'daki üniversiteler, AB/AEA ülkelerinden ve İsviçre'den gelen öğrenciler için ücretsizdir.
İngilizce öğretilen derecelere kaydolan AB/AEA üyesi olmayan öğrencilerin öğrenim ücreti ödemeleri gerekse de Fince veya İsveççe öğretilen eğitim programları da tüm uluslararası öğrenciler için ücretsizdir.
Finlandiya hükümeti tarafından belirlenen minimum öğrenim ücreti, lisans ve yüksek lisans programları için yıllık yaklaşık 1.500 Euro’dur, ancak çoğu eğitim programı bu miktarın üzerinde öğrenim ücreti almaktadır.
Devlet Fin üniversitelerine kayıt yaptıran AB/AEA üyesi olmayan öğrenciler için öğrenim ücretleri yıllık 5.000 ila 15.000 EUR arasında değişmektedir, Helsinki Üniversitesi ise en pahalı kurumlardan biridir. Özel üniversiteler genellikle daha yüksek ücret talep eder.
Finlandiya'da okurken yaşam masraflarını da hesaba kattığınızdan emin olmakta fayda vardır. Ortalama giderler 700 – 1.300 EUR/ay arasında değişir ama bu ortalama bir maliyettir ve harcama alışkanlıklarınıza da bağlıdır. Tabii ki, Helsinki'de maliyetler daha yüksek olabilir.
Finlandiya’da Lisansüstü Eğitim
Üniversiteler ve uygulamalı bilimler üniversitelerinden mezun olanlar, üniversitelerde veya uygulamalı bilimler üniversitelerinde yüksek lisans programlarına başvurarak eğitimlerine devam edebilmektedirler.
Lisans mezunları, kendi alanlarında üç yıllık iş tecrübesini tamamladıktan sonra uygulamalı bilimler üniversitelerinde iş ve araştırma odaklı yüksek lisans programlarına başvurabilirler. Daha düşük düzeydeki üniversite mezunları da ek çalışmalarla yüksek lisansa başvurma hakkına sahiptir. Uygulamalı bilimler üniversitelerinde yüksek lisans programı iki yıl sürer ve normal çalışma ile birlikte yürütülebilir. Tüm yüksek lisans dereceleri, adaylarını doktora düzeyinde çalışmaları için uygun hale getirir.
